به گزارش خبرگزاری «حوزه»، نوزدهم آبان ماه، روز آغاز هفته وحدت است که به این مناسبت، مطلبی را تقدیم شما عزیزان خواهیم کرد.
- آیا ارتباط با اهل تسنن در مذهب شیعه نکوهش شده یا خیر؟
پیش از این که پاسخ داده شود، به یک مقدمه کوتاه اشاره می‌شود و آن این که: در نزد ارباب معرفت در بُعد جهان اندیشی و جهان نگری، به خصوص در بعد مذهب و مذهب گرایی نباید به اندیشه عامیانه و عوام اندیشی. یا اندیشه انسانهای متعصب و گرفتار جهل مرکب تکیه نمود؛ زیرا هر فرقه و گروهی از افراد مختلفی تشکیل شده و اندیشه‌های گوناگونی در آن وجود دارد.
و هیچ گاه معیار قضاوت‌ها در یک مذهب و یا گروه نباید بر اندیشه و عملکردهای این گونه افراد قرار گیرد.
اگر در هر مذهب افراد متعصب، گرفتار جهل مرکب و یا عوام اندیش وجود دارد، انسان های منصف، بیدار و با اندیشه و تدبیر صحیح نیز وجود دارند، و اگر از این گونه افراد کمتر سخن گفته می‌شود، و عملکردهای انسانهای متعصب و عوام اندیش بیشتر ظهور دارد، از این باب نیست که فلان مذهب اندیشه این چنین داشته و افراد سالم در آن وجود ندارد. بلکه از این باب است که:
«صد نقش درست آمد و کس را نظری نیست چون رفت خطائی همه را چشم بر آن است»
بنابراین، بعد از این اشاره کوتاه، پاسخ را این گونه طرح می کنیم:
که ارتباط با مذهب اهل تسنن، یک ارتباط حسنه و انسانی است. و این ارتباط هیچ گاه نکوهش نشده است. به علت این که: مذهب اهل سنّت، یکی از مذاهب اسلامی می‌باشد و بر مبنای توحید و یگانه پرستی، ایمان به نبوت و رسالت، (رسالت خاصه) و پیروی از قرآن کریم استوار بوده است و در اصول دین با مذهب شیعیی اثنا عشری، وجه اشتراک دارد و هیچ گونه نهی در این گونه ارتباط نه از طریق روایات نبوی ـ صلّی الله علیه و آله ـ و نه از اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ نرسیده و دیده نشده است.
و به عنوان یک مسلمان جان، مال و ناموس آنان محترم بوده و از هر گونه تجاوز به آن نهی شده و حرمت شرعی دارد و در مورد هرگونه تجاوز و تعدی بر هر فرد مسلمان سفارش بر آن است، که برای دفاع از حقوق آنان از هر راهی که می‌توانند، به پاخواسته، و از حقوق از دست رفته آنان دفاع شود.
و مطلب دیگر این که، سیره سلف صالح و علمای دین پس از زمان غیبت صغرا که دوران نواب خاص حضرت حجت (عج) بوده است، و در عین این که، بعضی از نواب آن حضرت بر اثر سختگیری‌های یک عده از انسانهای متعصب و کوردل، به مشکلاتی افتاده و حتی پنج سال زندانی می‌گردد، باز هم هیچ گونه روایات و سفارشی از طرف حضرت، در منع ارتباط با مذهب اهل سنّت به دست نرسیده است و حتی سفارش خصوصی نیز دیده نشده است.
و هم چنین، در دوران غیبت کبرا، از زمان و زبان محدّث بزرگ، کلینی (ره)، شیخ صدوق (ره)، شیخ مفید (ره)، سید مرتضی (ره) و هم چنین در سلسله فقها و محدثین بعد از آن، همانند علامه حلی (ره)، شیخ طوسی (ره)، صاحب جواهر (ره)، و یاعلمای معاصر در این مورد چیزی نرسیده است.
امّا دوران نورانی امام راحل، امام خمینی (ره)، نه تنها از این کار منع نکرده و نکوهش نه نموده است، بلکه سفارشی در این گونه ارتباط نموده و قطع این گونه ارتباطها را تقبیح کرده و آن را از آرزوهای استکبار می‌داند. [۱]
نکته قابل توجه این که، هرگونه ارتباط، به خصوص ارتباط مذهبی، نشأت گرفته از احترام متقابل است و در این مورد، گذری کوتاه به تاریخ و دنیای معاصر دریچه و آینه خوبی برای چشم اندازها خواهد بود.
پیشوایان مذاهب اربعة اهل سنّت، به خصوص مالکی و حنفی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ به کمال و عظمت یاد کرده و علم و کمال خود را مرهون مباحث علمی آن حضرت می‌دانند. [۲]
مناقب و تألیفات زیادی درباره عظمت اهل بیت و عترت طاهره از بسیاری از محققین و اندیشمندان اهل سنّت در طول تاریخ و در قرنهای مختلف برجای مانده است.
شیخ شلتوت، رئیس دانشگاه الازهر، در سال ۱۹۵۸ درباره سؤالی که در رابطه با مذهب جعفری شده است، در پاسخ آن این گونه می‌گوید: مکتب جعفری که به مذهب اثناعشری معروف است، مکتبی است که شرعاً پیروی از آن مانند پیروی از مکتب های اهل سنّت جائز است ... مسلمانان این حقیقت را دریابند و از تعصب ناحق و ناروائی که نسبت به مکتب معینی دارد، دوری گزینند. [۳]
علامه امینی (ره)، صاحب «الغدیر» که سیمای شیعه واقعی را در این کتاب وزین به تصویر کشیده در ج ۳، ص ۷۷، درباره اکاذیب ابن تیمیه می‌گوید: این دروغها و تهمتها تخم فساد را می‌کارد، و دشمنی‌ها را در میان امت اسلامی بر می‌انگیزاند. و جماعت اسلام را تبدیل به تفرقه می‌نماید. و بعد در ج ۳، ص ۲۶۱ می‌فرماید: ... شیعه هرگز اخوت اسلامی را که در قرآن و سنّت به آن تصریح شده، محدود به جهان تشیع نکرده است و در این جهت فرقی میان شیعه و سنی قائل نشده است. و هم چنین، در مقدمه ج ۵، مطالب بسیار مفید و جالبی دارد که مجال بیان آن نمی‌باشد. (به آن مراجعه گردد)
انسان های اندیشمند و بصیر که آگاهانه و منصفانه به واقعیت‌ها می‌نگرند، عینک کور و تاریک تعصب را کنار گذاشته، از «الغدیر» این گونه سخن گفته و بر آن تقریظ می‌نویسند:
۱. عادل غضبان، مدیر مجله مصری «الکتاب» در تقریظ بر «الغدیر» در ج ۳، می‌گوید: «الغدیر» منطق شیعه را روشن می‌کند. و اهل سنّت می‌تواند به وسیله این کتاب شیعه را به طور صحیح بشناسد ...
۲. محمد عبدالغنی حسن مصری، در تقریظ بر ج اول، چ دوم: از خدا می‌خواهم که غدیر سبب صلح و صفا میان دو برادر شیعه و سنی قرار گرفته و دست به دست هم داده بنای امت اسلام را بسازند.
۳. دکتر محمد غلاب، استاد فلسفه در دانشکده اصول دین، در جامع الازهر در تقریظ بر ج ۴ و دکتر عبدالرحمان کیالی حلبی در تقریظ بر ج ۴، (مقدمه) مطالبی را بیان داشته است که جهت اطلاع بیشتر مراجعه گردد.
و هم چنین تلاش رؤسای الازهر و مراجع شیعه در حفظ وحدت و ارتباط مسلمین نشان‌گر اهمیت این موضوع می‌باشد. [۴]
در نتیجه: با چشم انداز و گذر تاریخ، و اشاره به نمونه‌های از دنیای معاصر، ارتباط با مذهب اهل تسنن نه تنها نکوهش نشده است، بلکه بر مبنای اصول اسلامی و انسانی، بر این گونه ارتباط ها تأکید شده است.
اگر احیاناً انسان‌هایی در این مسیر سنگ اندازی نموده و مصالح اسلامی را از نظر دور داشته‌اند، و یا از راه تعصب و فکر عامیانه در این جهت قدم برداشته و زمینه این گونه ارتباطها را مخدوش کرده‌اند، به اتفاق اندیشمندان اهل بصیرت و بینش صحیح، تقبیح شده و از آنان بیزاری جسته اند.
و حساب آنها را با دیگران که با مبنای اصول دینی، اخلاقی و انسانی زندگی می‌کند و رفتار انسانی با همدیگر دارند جدا نموده‌اند. بنابراین، ارتباط با مذهب اهل تسنن، از دیدگاه مذهب تشیع هرگز نکوهش نشده و تقبیح نگردیده است.
-------------
پی نوشت ها:
[۱] . نرم افزارهای از مجموعة سخنرانی امام راحل، کلمه وحدت مسلمین، صحیفه نور در مجلات مختلف
[۲] . ابن حجر عقلانی، تهذیب التهذیب، ج ۲، ص ۱۰۴، و مناقب ابی حنیفه، ج ۱، ص ۱۷۳
[۳] . کتاب وحدت، کنگرة بزرگداشت هفته وحدت، آذرماه ۱۳۶۲، ص ۳۷۸
[۴] . وحدت مسلمین، قم، نشر الهادی، ص۶۰۱
منبع: مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات ـ حوزه‌های علمیه
